افسردگی و درمان آن (2)

درمان بیماری افسردگی

پرفسور "بریل" پژوهشگر قضایای نفسانی می‌گوید: انسان دیندار هرگز به بیماریهای نفسی دچار نمی‌شود! شما دوست عزیز چون الآن در دایره مؤمنان قرار گرفته‌ای، بسان شخصیت جدیدی دوباره متولد شده‌ای، پس باید از گرد و غبار چنین بیماریها و مشکلاتی خودت را بکلی پاک و وارسته گردانی.

خداوند متعال می‌فرمایند: " الَّذِينَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِكْرِ اللَّـهِ ۗ أَلَا بِذِكْرِ اللَّـهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ ﴿٢٨﴾ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ طُوبَىٰ لَهُمْ وَحُسْنُ مَآبٍ ﴿٢٩﴾ " (سوره رعد)

{کسانی که ایمان آوردند و دل هایشان به یاد خدا آرام می گیرد، آگاه باشید! دل ها فقط به یاد خدا آرام می گیرد. (٢٨)کسانی که ایمان آوردند، و کارهای شایسته انجام دادند، برای آنان زندگی خوش و با سعادت و بازگشتی نیک است. (٢٩)}.

از حسن بصری پرسیدند: رمز سعادت و خوشبختی تو در چیست؟

در پاسخ گفت: 4 چیز باعث خوشبختی من شده است:

1ـ دریافتم که رزق و روزی مرا کسی نمی‌تواند تصاحب کند؛ پس دلم از هر جهت راحت شد.

2ـ فهمیدم که کارم را جز من کسی به ثمر نمی‌رساند؛ پس با دقت وظیفه‌ام را به نحو احسن انجام دادم.

3ـ بدین باورم که خداوند در هر حالی مرا می‌بیند؛ پس از اینکه مرا در حالت گناه ببیند از او خجالت می‌کشم.

4ـ ایمان دارم که مرگ در انتظار من کمین کرده است؛ پس همیشه خودم را برای دیدار پروردگارم آماده می‌کنم.

حضرت جعفر طیار می‌گفت:" بسیار در حیرتم از کسی که دچار افسردگی و پریشانی است چرا بسوی کلام الهی پر نمی‌کشد که فرموده:"... لَّا إِلَـٰهَ إِلَّا أَنتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنتُ مِنَ الظَّالِمِينَ" ﴿الأنبیاء/ ٨٧﴾ {... معبودی جز تو نیست تو از هر عیب و نقصی منزّهی، همانا من از ستمکارانم} چرا که من شنیدم پروردگارم پس از آن فرمودند:" فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَنَجَّيْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ ۚ وَكَذَٰلِكَ نُنجِي الْمُؤْمِنِينَ "﴿الأنبیاء/ ٨٨﴾ {پس ندایش را اجابت کردیم و از اندوه نجاتش دادیم؛ و این گونه مؤمنان را نجات می دهیم. }.

آری!..

مناجات و تضرع و زاری حضرت یونس ... او آنگاه که به اقیانوس انداخته شد، نهنگی بزرگ او را از دهان موجهای هولناک برگرفته، بلعید. همه جهان در شکم نهنگ خلاصه شد؛ تاریکی مطلق، ترس و وحشت و هراس از هر سو به او هجوم آوردند، همه درهای امید در برابرش بسته شد، هیچ راه فرار و آرزوی نجاتی در اینجا کارگر نیست، تنها امید می‌تواند بسوی آن پروردگار یکتایی باشد که جز او معبود و خدایی نیست، پناهگاه بی پناهان، و حاجت روای محتاجان، دستگیر مظلومان و نوای بینوایان..

و حال که شب تاریک نا امیدی بر ما خیمه افکنده.. آینده در دیدمان کور گشته.. نهنگ افسردگی و اندوه و غم ما را بلعیده.. تنها راه نجات توسل و زاری به خدایی است که غم و اندوه یونس را شکست، و بدو زندگی جدیدی بخشید.. زندگی جدید با لباس نو.. با شخصیتی نو..

درست همانگونه که شما عزیز الآن بدان دست یافته‌اید..

مبارک باد شما را یونس شدن..

ای یونس امروز، بیا هر روز با یونس  دیروز تجدید پیمان کنیم، میثاقی روزمره، هر روز خود را از شکم نهنگ بیرون کشیم و هر صبح و شام تکرار کنیم:

:"... لَّا إِلَـٰهَ إِلَّا أَنتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنتُ مِنَ الظَّالِمِينَ" ﴿الأنبیاء/ ٨٧﴾ 

{معبودی جز تو نیست تو از هر عیب و نقصی منزّهی، همانا من از ستمکارانم}

یادت نرود، همراه با گواهی به وحدانیت پروردگار، شهادت دادی به صداقت پیک او.. این رسول خوشبخت و با سعادت هر صبح و شام این دعاها را تکرار می‌کرد که من و شما نیز با هم عهد و پیمان می‌بندیم که هر صبح و شام تکرار کنیم:

"اللهم إني أعوذ بك من الهم و الحزن، و أعوذ بك من العجز والكسل، و أعوذ بك من الجبن والبخل، و أعوذ بك من غلبة الدين و قهر الرجال"

(بار الها، من از افسردگی و غم و اندوه به تو پناه می‌برم. خدایا من از ناتوانی و تنبلی بسوی تو فرار می‌کنم. پروردگارا من از ترس و بخل ورزیدن به تو پناهنده می‌شوم. کریما مرا از فشار قرض مردم و خشم آنها نجات ده).

"اللَّهُمَّ إِنِّی عَبدُكَ ابنُ عَبدِكَ، ابنُ أَمَتِكَ، نَاصِيَتِي بِيَدِكَ، مَاضٍ فِيَّ حُکمُكَ، عَدلٌ فِيَّ قَضَاؤُكَ. أَسأَلُكَ بِکُلِّ اسمٍ هُوَ لكَ سَمَّيتَ بِهِ نَفسَكَ، أَو أَنزَلتَهُ فِي کِتَابِكَ، أَو عَلَّمتَهُ أَحَداً مِن خَلقِكَ، أَوِ استَأثَرتَ بِهِ فِي عِلمِ الغَيبِ عِندَكَ، أَن تجعَلَ القُرآنَ رَبِيعَ قَلبِي، ونُورَ صَدرِي، وَجَلَاءَ حُزنِي، وَذَهَابَ هَمِّي".

(بارالها، من بنده و برده تو، فرزند برده تو، فرزند کنيز دربارت، امورم همه در توان و قدرت و اختيارت، هر آنچه امر کنی بر من روا است. و هر حکمی در حق من صادر کنی عدل است و داد، به هر اسمی که شايسته بزرگی توست و بدان خودت را نام نهاده ای يا که در کتابت آورده ای، يا که به بنده ای از بندگانت آموخته ای، و يا که در علم غيبت محفوظ داشته ای، از تو می خواهم که قرآن را بهار قلبم و نور سينه ام و جلا دهنده غم و اندوهم و پاک کننده ناراحتيهايم سازی).

و یادت نرود که صلوات و سلام و درود بر پیامبر خدا صلی الله علیه وسلم نیز از جمله آبهای زلالی است که غم و اندوه را از چهره انسان پژمرده می‌زداید:

"اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ ، اللَّهُمَّ بَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا بَارَكْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ".

(بارالها، درود و سلام بفرست بر محمد و بر آل محمد آنچنانکه بر ابراهیم و آل ابراهیم درود و سلام فرستاده‌ای. خدایا برکت بده به محمد و آل محمد همانگونه که برکت داده‌ای به ابراهیم و آل ابراهیم، توئی بسیار ستایش شده، تو برتر و بزرگواری و شایسته ستایش و مدح و ثنا)

ابی بن کعب؛ یکی از شاگردان پیامبر خداصلی الله علیه وسلم خدمت ایشان رسیده گفت: یا رسول خدا، من می‌خواهم خیلی صلوات ودرود بر شما بفرستم، چقدر برای شما درود بفرستم خوب است؟ پیامبر فرمودند: هر چه خودت می‌خواهی. گفت: یک چهارم دعایم را. فرمودند: هر چه میل خودت است، ولی اگر بیشتر از این باشد برایت بهتر است. او گفت: نیمی از دعایم را. فرمودند: میل خودت، اما اگر بیش از آن باشد برایت بهتر است. گفتند: دو سومش را . فرمودند: هر چه خودت می‌خواهی، ولی اگر بیش از آن باشد برایت بهتر است. گفت: همه دعایم را درود برای شما کنم. فرمودند: اگر چنین کنی خداوند غمهایت را می‌زداید، و گناهانت را می‌آمرزد.

عزیز!...

بدانکه زندگی سلول یا زندان انفرادی نیست، و عبادت باید چنان باشد که خداوند خواسته، نه آنچنان که میل ماست!

پسران و دختران پاکدلی که به بهانه خوب بودن بر دروازه زندگی خود قفل زده‌اند، و خود را چون گوسفندی تنها در صحرا برای گرگ شیطان رها کرده‌اند، باید به حرکت آیند، زندگی در میان مردم است، زندگی تلاش است و کوشش، رفتن به مسجد و مکتب و با مردم شدن، جویا شدن از حال فقیران و مستمندان و خویشان، نهال سعادت و خوشبختی را در دلهای مردم کاشتن...

برخی چون درویشان به خانقاه می‌خزند و تنها با نماز و روزه چهره بیمار گونه‌ای به دیانت خویش می‌دهند، عبادت در دین خدا متنوع و با شکل و قیافه‌های زندگی ساز است..

چون عبادت دید و بازدید برای خدا و در راه او.. 

کسی که به دیدار عزیزی بخاطر رضای خداوند می‌رود خداوند بدو می‌گوید: خوشا بحال تو، و گامهایت قدمهای خوشبختی گردند، و در بهشت جایگاهی برای خود انتخاب کردی. و فرشتگان بدو می‌گویند: خوشبخت شوی، و مژده بادا تو را بهشت برین. 

و از حکایتهای پیشینیان که پیامبر خداصلی الله علیه وسلم برایمان حکایت کرده، قصه آن مردی است که برای احوالپرسی دوستش به روستای دیگری می‌رفت، خداوند فرشته‌ای را بصورت انسانی نزد او فرستاد تا از او بپرسد چرا به سفر می‌رود، وقتی او گفت که تنها برای احوالپرسی و دید و بازدید برادری که بخاطر رضایت الهی او را دوست دارد، فرشته پیام پروردگار را بدو داد که؛ مژده باد تو را که خداوند تو را نیز دوست دارد.. 

کسی که خدا او را دوست داشته باشد آیا هرگز افسرده و ناراحت و غمگین و پژمرده خواهد شد؟! آیا هرگز دوست خدا طعم تلخی را در زندگی خواهد چشید؟!

ای دوست خدا... مژده بادا تو را.. خداوند تو را دوست دارد..

پس یادت نرود عبادت لبخند..

پیامبر خداصلی الله علیه وسلم می‌فرمایند: لبخندت بر روی دوستت صدقه‌ای است برایت!..

عبادت رسیدگی به یتیمان و بینوایان، عبادت جهاد و مبارزه در راه به ثمر رسانده حق، عبادت ارمغان دادن صدای سعادت و خوشبختی به دیگران، عبادت صدقه و خیرات دادن به دیگران، عبادت شریک شدن در خوشیها و غم و اندوه دیگران، عبادت تضرع و زاری در برابر پروردگار یکتا در شبهای تاری که مردم خوابند. 

البته یادت نرود؛ عبادت گریه شب باید با عبادت خنده روز گره بخورد..

مؤمن باید همیشه خندان و شاد و قوی و شاداب و با حرکت و نشاط باشد، که پیامبر خدا صلی الله علیه وسلم می‌فرمایند: مؤمن قوی و نیرومند و با نشاط و حرکت بهتر است از مؤمن ضعیف و ناتوان و تنبل و گوشه‌گیر..

تنها در کنار پروردگارت ای عزیز طعم ایمان را خواهی چشید.. کسی که طعم ایمان را می‌چشد هرگز طعم تلخ افسردگی و غم و اندوه را نخواهد چشید..

و طعم شیرین ایمان را پیامبر خدا صلی الله علیه وسلم در این نسخه پیچیده است:

"هر کس الله را به پروردگاری خویش پذیرفت، و اسلام را آئین و دین خود قرار داد، و محمد را به عنوان فرستاده الهی شناخت، طعم ایمان را خواهد چشید".

و هرکس پیامبر را پیک الهی بداند، این سخنش را گوشواره گوشهایش قرار خواهد داد که فرمودند:

"هر کس در پی دنیا باشد، خداوند عزیزانش را از او می‌راند، فقر و ناداری را جلوی چشمانش قرار می‌دهد، و از دنیا بیش از آنچه برای او نوشته شده هیچ کسب نخواهد کرد. و هر کس در پی آخرت باشد، خداوند همه عزیزانش را دور او جمع می‌کند، قلبش را سیر، و دلش را آکنده ثروت و دارایی می‌کند، و دنیا کشان کشان بسوی او آورده می‌شود".

پس ای عزیز!.. 

در این دنیا چنان زی که گویا تا ابد در جهان خواهی ماند، و برای آخرت چنان زی که گویا فردا خواهی مرد..

پس می‌توان درمان بیماری افسردگی و غمگینی و پژمردگی و استرسهای روانی را در سه نقطه خلاصه کرد:

1. ایمان عمیق   2. رابطه قوی 3. فهم و درک دقیق.

1) ایمان قوی به اینکه همه چیز در توان و قدرت پروردگار است، و هیچ چیز بدون اجازه او صورت نمی‌گیرد.

"إِنَّا كُلَّ شَيْءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَرٍ "﴿القمر/ ٤٩﴾

{ما هر چیزی را به اندازه آفریدیم.}

ایمان به اینکه خداوند تو را دوست دارد، و تو را در این دنیای آزمایشها و امتحانها خلق کرده است.

خداوند منان می‌فرمایند:

"كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ ۗ وَنَبْلُوكُم بِالشَّرِّ وَالْخَيْرِ فِتْنَةً ۖ وَإِلَيْنَا تُرْجَعُونَ "﴿الأنبیاء/ ٣٥﴾ {هر کسی چشنده مرگ است و ما شما را [چنانکه سزاوار است] به نوعی خیر و شر [که تهیدستی، ثروت، سلامت، بیماری، امنیت و بلاست] آزمایش می کنیم، و به سوی ما بازگردانده می شوید. }.

آفریدگار یکتا می‌فرمایند:

"وَلَنَبْلُوَنَّكُم بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِّنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ ۗ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ" ﴿البقرة/ ١٥٥﴾

{و بی تردید شما را به چیزی اندک از ترس و گرسنگی و کاهش بخشی از اموال و کسان و محصولات [نباتی یا ثمرات باغ زندگی از زن و فرزند] آزمایش می کنیم. و صبرکنندگان را بشارت ده}.

خالق بشریت می‌فرمایند:

"أَحَسِبَ النَّاسُ أَن يُتْرَكُوا أَن يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ "﴿العنکبوت/٢﴾ {آیا مردم گمان کرده اند، همین که بگویند: ایمان آوردیم، رها می شوند و آنان [به وسیله جان، مال، اولاد و حوادث] مورد آزمایش قرار نمی گیرند؟}.

صبر و آزمایش مدرسه انسان سازی است، و راهی برای پاکی از  غبار گناهان و معصیتها "...ۗ أَلَا تُحِبُّونَ أَن يَغْفِرَ اللَّـهُ لَكُمْ ۗ وَاللَّـهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ "﴿النور/ ٢٢﴾ 

{آیا دوست نمی دارید خدا شما را بیامرزد؟ و خدا بسیار آمرزنده و مهربان است}

2) نماز بهترین راه برای برقراری رابطه قوی با پروردگار است. هرگاه پیامبر از چیزی غمگین و ناراحت می‌شد فورا به نماز می‌ایستاد. دو رکعت نماز رابطه تو را با خدایت مستقیما برقرار می‌کند، و غم و اندوه را از دلت بکلی پاک می‌گرداند.

3) درک و فهم دقیق از زندگی. 

چرا خداوند مرا آفریده است؟

آفریدگار یکتا می‌فرمایند: 

"وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ" ﴿الذاریات/٥٦﴾

{و جن و انس را جز برای اینکه مرا بپرستند نیافریدم}

خالق انسان می‌فرمایند:

"وَالْعَصْرِ ﴿١﴾ إِنَّ الْإِنسَانَ لَفِي خُسْرٍ ﴿٢﴾ إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ ﴿٣﴾ "

{سوگند به عصر ـ زمانه ـ (١) بی تردید انسان در زیان کاری بزرگی است؛ (٢) مگر کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده اند و یکدیگر را به حق توصیه نموده و به شکیبایی سفارش کرده اند. (٣) }

عزیز!..

بدانکه در دنیا مسلمان افسرده و غمگین و غمزده نخواهی یافت.. اگر یافتی بدانکه در کفش اسلام او ریگی است!

و اگر طوفان غم و اندوه و افسردگی بسویت وزیدن گرفت فورا این نسخه را بار دگر مطالعه کن.. 

بخوان.. یکبار، دو بار، و صد بار و ... 

و بدیگران برسان؛ به یکی، دو تا، و صدتا و...