درسهایی از مدرسه‫ رسول خدا (1)

د. دلیری
•    قطره‫ای از اقیانوس بیکران پیک آسمان صلی الله علیه وسلم
حمد و سپاس بیکران مر خدای را، و به نام او ...
به نام خدایی که جان آفرید         سخن گفتن اندر زبان آفرید
خداوند بخشنده‌ی دستگیر         کریم خطا بخش پوزش پذیر
و سلام و درود و صلوات بر پیامبر ما، آخرین پیک آسمان، رسول هدایت و رستگاری...
کریم السجایا جمیل الشیم
امام رسل، پیشوای سبیل         نبی البرایا شفیع الامم
امین خدا، مهبط جبرئیل
شفیع الوری، خواجه بعث و نشر         امام الهدی، صدر دیوان حشر
کلیمی که چرخ فلک طور اوست         همه نورها پرتو نور اوست

خوشا بحال ما که برادران آن پیک آسمانیم، و رهبر و پیشوایی چون او داریم. پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم که جان و مالمان فدای او باد، در لحظات آخر عمر مبارکشان آرزوی دیدار ما را داشت. به یارانش فرمودند: ای کاش برادرانم را می‫دیدم!
آن شاگردان با سعادت مدرسه رسالت گفتند: مگر ما برادران شما نیستیم؟ آن حضرت فرمودند: شما یاران و همراهانم هستید. برادران من آنهائی هستند که در آینده می‫آیند، و مرا ندیده‫اند و به من ایمان می‫آورند. پاداش هر یک از آنها پنجاه برابر است! صحابه‫ و یاران حضرت گفتند: پنجاه برابر پاداش ما یا آنها؟
مولا و دوست و سید و آقایمان فرمودند: پاداش ایمان هر یک از برادرانم چون پاداش ایمان پنجاه تا از شماست!... (أحمد وأبويعلى)
آری!..
ما اگر در ایمان چون یاران رسول خدا (صلی الله علیه وسلم) صداقت و رشادت نشان دهیم، پاداشی پنجاه برابر ایمان آنها دریافت خواهیم کرد! چرا که ما در حالی ایمان آورده‫ایم که طلعت کمال وجمال و با صدق و صفای آن مقام عالی شأن را ندیده‫ایم. و معجزات پرفروغ و غرور شکن او را مشاهده نکرده‫ایم.
البته با وجود این منزلت، هرگز در شرف و فضل و کمال به پای شاگردان مدرسه‫ی رسالت؛ یاران رسول خدا (صلی الله علیه وسلم) نخواهیم رسید. ما تنها شمه‫ای از فضل زحمتهای بیدریغ آن مهترانی هستیم که پروردگار عالمیان از بین افراد بشر آنها را برای همراهی با پیامبر خویش اختیار نمود. و هرگز آنانیکه پس از فتح مکه و پیروزی باشکوه اسلام ایمان آورده‫اند با کسانیکه قبل از نیرومند شدن اسلام، آنهنگامی که دین مبین خداوند در پرتو میلاد باشکوه خویش زجرها و رنجهای طاقت فرسایی را تحمل می‫کرد برابر نخواهند بود:
« لَا يَسْتَوِي مِنكُم مَّنْ أَنفَقَ مِن قَبْلِ الْفَتْحِ وَقَاتَلَ أُوْلَئِكَ أَعْظَمُ دَرَجَةً مِّنَ الَّذِينَ أَنفَقُوا مِن بَعْدُ وَقَاتَلُوا وَكُلّاً وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَى ». (سوره حديد آيه  10)
{ كساني از شما كه پيش از فتح ( مكّه ، به سپاه اسلام كمك كرده‌اند و از اموال خود ) بخشيده‌اند و ( در راه خدا ) جنگيده‌اند ،  ( با ديگران ) برابر و يكسان نيستند . آنان درجه و مقامشان فراتر و برتر از درجه و مقام كساني است كه بعد از فتح ( مكه ، در راه اسلام ) بذل و بخشش نموده‌اند و جنگيده‌اند . اما به هر حال ، خداوند به همه ، وعده پاداش نيكو مي‌دهد }.
نماند به عصیان کسی در گرو...... که دارد چنین سیدی پیشرو
چه نعت پسندیده گویم تورا؟...... علیک السلام ای نبی الوری
درود ملک بر روان تو باد...... بر اصحاب و بر پیروان تو باد
این چند سطر در پی آن نیست که مدح و ثنا و نعت سید پیامبران و سرور کائنات گوید، چه که زبان از وصف او عاجز و قلم از نگاشتن تصویر جمال او ناتوان‫تر است! هدف این مقاله تنها زینت بخشیدن به خود با یادآوری خاطرات آن مقام پرشکوه است نه بیشتر:
وصفش نتوان گفت به هفتاد مجلد         این بس که خدا گوید: «ما کان محمد»
« مَّا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِّن رِّجَالِكُمْ وَلَكِن رَّسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيماً ‏».
{ محمّد پدر ( نسبي ) هيچ يك از مردان شما نبوده ، و بلكه فرستاده خدا و آخرين پيغمبران است ( و رابطه او با شما رابطه نبوّت و رهبري است ) . و خدا از همه چيز آگاه بوده و هست}.
خواجه دنيا و دين، گنج وفا             صدر و بدر هر دو عالم، مصطفي
آفتاب شرع و درياي يقين             نور عالم، رحمت للعالمين
نیاکان ما با مهر و محبت و عشق سرشارشان به پیامبر اکرمین (صلی الله علیه وسلم) از قرن چهارم هجری گرفته تا قرن دهم که جهان فارس زیر چکمه‫ی ناجوانمردانه و خونخوارانه‫ی شیعه صفویت خفه شد، و در منجلابی از بدعتها و شرکیات، و خودپرستی و مذهب فروشی، و استبداد و دیکتاتوری و زنده بگور کردن معانی آزادی و عدالت اجتماعی غرق شد، همیشه سرآمد تاریخ اسلام بوده‫اند. در گفتار آن عزیزان از مهر تابان نبوت همیشه با کلماتی زیبنده‫ی مقامش یاد می‫شد: " خواجه كونيـن, بهشت سرمد, شمس رسل, عقل نخست, جان جهان, مطلع اشـراق, زبـده وجـود, فيض نخست, شهســوار ملك هستـى, كـريـم السجايا, صاحب لـوا, خـواجه كاينات, گلشـن ديـن, فخـرآدم و..." از ايـن گـونه وصفهای دلنشين و پرمعنایی که سزاوار اوست! و جای شرم دارد که امروز برخی از قلمهای بی‫مروت کوزه‫ی سفالین وفا و حیا را شکسته تنها نام آن مبارک انسان کامل را بدون ذکر و وصفی که شایان قدر و مقام او باشد می‫نگارند!
ماه فرو ماند از جمال محمد (ص)         سرو نباشد به اعتدال محمد (ص)
قدر فلک را کمال و منزلتي نيست         در نظر قدر با کمال محمد (ص)

•    یک لحظه در کنار رسول الله صلی الله علیه وسلم
عجب در این نیست که ابلهی نادان، و کوته فکری ساده لوح، که رسول اکرم (صلی الله علیه وسلم) را نمی‫شناسد بر او بتازد. عجب در این است که مؤمنی که او را شناخته چطور از او غافل می‫گردد و پروانه‫وار بدور شمع وجودش نمی‫چرخد و در عشق و محبت و سوزش جان نمی‫بازد!
از شرف و افتخار ماست که سروری داریم چون آقایمان سرور پیامبران خدا، آن رادمردی که تاریخ در مقابل عظمت او به پاس احترام ایستاده، و جز با اوصافی نمونه از او نام نمی‫برد:
بزرگترین معلم انسانیت.. موفقترین و پیروزترین انقلابگر تاریخ بشریت.. عالی‫ترین دعوتگر و مربی انسان ساز... بزرگترین سپه سالار از آدم تا بدین دم و تا غروب آفتاب آخرین دم..اسوه و نمونه در هر کمال و جمال و جلال..
دارای اخلاق برازنده و بزرگ و والا، نه... بلکه او خود بالاترین درجه اخلاق و شایانترین نمونه و اسوه..
نماد رحمت و شفقت، نه از برای مؤمنان فقط، و نه تنها برای بشریت، بلکه برای جهان و جهانیان..
«‏ وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِّلْعَالَمِينَ ‏» (سوره أنبياء آيه 107)
{‏( اي پيغمبر ! ) ما تو را جز به عنوان رحمت جهانيان نفرستاده‌ايم}.
نمادی از رحمت و مهر و شفقت دینی، اجتماعی، اقتصادی، و سیاسی..
در حکایت خلقت:
خلق و تقدیر و هدایت ابتداست        رحمة للعالمینی انتهاست.
از آنجا که زندگی رسول خدا (صلی الله علیه وسلم) کامل کننده و تتمه‫ی درک و فهم صحیح و درست قرآن کریم است. «‏ إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ»  (سوره حجر آيه  9).
{ ما خود قرآن را فرستاده‌ايم و خود ما پاسدار آن مي‌باشيم ( و تا روز رستاخيز آن را از دستبرد دشمنان و از هرگونه تغيير و تبديل زمان محفوظ و مصون مي‌داريم )}.
تاریخ لمحه لمحه‫ی زندگی نبوی پیامبر؛ از اولین لحظه دیدار جبرئیل در غار تا پیوستن به یار،  را برای ما حفظ کرده است. کاری که برای هیچ فردی از بشر تا کنون انجام نگرفته. و این خود برای اهل بصیرت معجزه‫ایست که در مقابلش باید به پاس احترام سر ایمان خم کنند.
ما را چراغ ديده، خيال محمد است         خرم دلي که مست وصال محمد است
بیا در این لحظه با هم تصور کنیم؛ که بنا گاه و بی‫خبر در نیمه‫های شب کسی در اتاق ما را به صدا درمی‫آورد!
می‫پرسیم: کیستی!  در جواب می‫گوید: منم، رسول الله!
موی بر بدنمان راست می‫شود. صدا صدای اوست. باورمان نمی‫شود، از لای در به بیرون می‫نگریم، چهره‫ی نورانی و پرفروغ اوست! آری! رسول خداست که بدیدار ما آمده..
می‫خواهیم در را بگشائیم، در یک آن متوجه عکسهای خواننده‫ها و فیلمسازان و فوتپالیستها و... که بر در و دیوار اتاقمان چسپانده‫ایم می‫شویم. از خود خجالت می‫کشیم، که اگر رسول خدا (صلی الله علیه وسلم) این چرندیات را ببیند چه خواهد گفت. فورا دست و پای خود را جمع کرده همه‫ی این عکسها را از دیوارها کنده در سطل آشغالی جای می‫دهیم.
بله!..
چون اسوه و پیک آسمان داریم، جای این خارها جز سطل آشغالی نیست!..
به طرف در می‫رویم تا دروازه را بسوی مهتر آسمانها بگشائیم. متوجه لباسمان می‫شویم..
آه!.. خدای من.. این چه لباسی است که من پوشیده‫ام..
عکس روی لباس.. نوشته‫های روی سینه.. مارک شرکت صهیونیستی که لباس را ساخته و.. وغیره ...
فورا لباس را از تن کشیده در سطل آشغالی جای داده، لباس کارمان که کمی مرتب‫تر است، و البته آن نیز لیاقت این را ندارد که در مقابل رسول الله (صلی الله علیه وسلم) پوشیده شود، را به تن می‫کنیم...
در را بروی پیامبر خدا باز می‫کنیم. او را به آغوش می‫گیریم..
آه.. چه لحظات باشکوهی است..
در یک آن، چشممان به جای‫سیکاری روی میز می‫افتد، و سیگار نیمه‫سوز در آن.. بدون اینکه پیامبر اکرم متوجه شود، جای سیگاری را از پشت سرمان گرفته داخل سطل آشغال پرت می‫کنیم.
هنوز پیامبر را تعارف به نشستن نکرده‫ایم که صدای ترانه‫ای زشت برمی‫خیزد...
آه!.. خدای من.. ای کاش زمین می‫ترکید و مرا می‫بلعید و در این لحظات این صدای ننگ مرا شرمنده و رسوا نمی‫ساخت..
صدای تلفن همراه است!..
در حالیکه از خجالت دارم آب می‫شوم، فورا تلفن را خاموش کرده به گوشه‫ای پرت می‫کنم و با لبخندی ساختگی و دروغین از شرم و حیا رسول الله (صلی الله علیه وسلم) را تعارف می‫کنم بنشیند..
رسول خدا (صلی الله علیه وسلم) چشم به من می‫دوزد.. لبخندی می‫زند.. ومی‫فرماید: عزیزم! لطف کن همین قرآنی که در جیبت هست را یک لحظه به من بده..
سرم از خجالت و شرمساری سوت عمیقی می‫کشد.. وای بر من! ننگ بر من.. این قرآن نیست، جعبه‫ی سیگار است!..
به رسول الله (صلی الله علیه وسلم) چه بگویم..
عرق شرم و حیا بر سر و صورتم جاری شده، رنگم سرخ گشته، سرم را بزیر انداخته‫ام.. اشکهای شرم و حیا و ندامت و پشیمانی از چشمانم سرازیر گشته...
لبهایم به سختی به حرکت درمی‫آیند: آقای من! سرورم.. مرا ببخشید این قرآن نیست.. آهسته جعبه سیگار را از جیبم بیرون کشیده به سطل زباله می‫اندازم..
برادر عزیز!..
این تصویری است از من و شما...
آیا واقعا در هر لحظه‫ی زندگیمان آمادگی دیدار نابهنگامی با آقایمان؛ رسول الله (صلی الله علیه وسلم) را داریم؟!
حال چه فکر می‫کنی.. پیامبر خدا (صلی الله علیه وسلم) با ما چه خواهد کرد؟!..
آیا با یک سیلی بر پشت گردنمان بر ما داد می‫زند که: بروید گم شوید. نمی‫خواهم دیگر شکلتان را ببینم ای گمراهان بی‫وفا..
اگر چنین کند.. به خدا سوگند که حق دارد..
ولی نه برادر!..
پیامبر خدا (صلی الله علیه وسلم) ما را به آغوش خواهد گرفت و زار خواهد گریست... و در حالیکه بغض گلوی مبارکشان را می‫فشارد به من و شما خواهد گفت:
ای عزیز!..
پاس زحمتهای من و یاران من همین است؟!..
بیست و سه سال رنج کشیدم که تو را براه بهشت هدایت کنم و از جهنم سوزان گناه باز دارم.. جواب 23 سال سختیها و مرارتها و رنجهای من همین است؟!..
جواب رشادتها و مردانگیهای یارانم که در راه هدایت تو جان و مال و فرزند خویش فدا کردند همین است؟!..
ای عزیز!..
بیا در این لحظات خیال اشک شرم و ندامت و پشیمانی بریزیم و با خود عهد و پیمان بندیم که چنان باشیم که دوست می‫خواهد!..
آنچنان که عزیز و سرور و آقایمان؛ محمد مصطفی (صلی الله علیه وسلم) آرزو دارد. تا در روز رستاخیز به برادرانی چون ما افتخار ورزد..
بازا بازا هر آنچه هستی بازا            گر گبر و یهود و بت پرستی بازا
این در گه ما درگه نومیدی نیست         صد بار اگر توبه شکستی بازا
راستی عزیز دل!..
اگر آن کسی که در را کوبید، پدر مهربان و با صفا و صمیمیتمان؛ رسول الله (صلی الله علیه وسلم) نمی‫بود، و به جای او عزرائیل؛ ملک الموت، می‫بود که برای گرفتن جان ما آمده بود، چه حال و هوائی می‫توانستیم داشته باشیم؟!...

•    پیامبر اکرم (صلی الله علیه وسلم) و جامعه‫سازی!..

هر رهبری مجبور است در بسیاری از قضایای خانوادگی تساهل نشان دهد، چرا که وقت او بدو اجازه نخواهد داد به همه‫ی مسئولیتهای خانه و خانواده‫اش رسیدگی کند، و در نتیجه بسیاری از روابط اجتماعی او بگونه‫ای یا ضایع می‫شوند، و یا حداقل لطمه می‫بینند.
و از معجزات رسول خدا (صلی الله علیه وسلم) است که او در همه‫ی زمینه‫های زندگی منجمله خانه وخانواده اسوه‫ی کمال است.
خانواده از کهن‫ترین دفاتر و مراکز زندگی اجتماعی است، و جامعه‫شناسان آنرا اساس و خشت بنیادی زندگی اجتماعی می‫دانند.
امروزه فرهنگ فردپرستی  غرب در یک بحران بزرگ اجتماعی بسر می‫برد. جامعه‫های غربی در حال فروریختن و نابودی است. مردها در عشق و هوای زن‫نمایی غرقند و زنها در هوای مرد شدن جان می‫دهند. خروس غرب آرزوی تخم گزاری دارد و مرغش صدای خروس را تقلید می‫کند. کلاغهایش نه تنها راه رفتن کبک را نیاموخته‫اند بلکه راه رفتن خود را نیز فراموش کرده‫اند.
جامعه‫شناسان جهان پرزرق و برق غرب در پی ساختن مجدد کیان خانواده عرق می‫ریزند.. ولی هیهات..
و صد عجبا!.. ابلهان عالم نمای جهان سوم ما را، که با جسارت و پرروئی بی‫مانندی چون میمون به ساز غرب می‫رقصند و درپی از بین بردن نظام متین و مقدس خانواده در کشورهای متخلف ما هستند!!.. و شعارهای "آزادی زن" را نشخوار می‫کنند!
کمر زن بیچاره‫ی غربی با تیشه‫ی همین شعار براق شکسته شد، و امروز زن در جهان غرب تنها عروسکی است برای سیر کردن شهوت گرگان خیابان!..
زن در غرب وسیله‫ای است برای جلب مشتری برای کالاهای بازار.. از اتوموبیل گرفته تا صابون حمام همه را باید زن با اندام عریان خود به مردم تقدیم دارد...
زن غربی از حریم مقدس مادر و همسر و خواهری رانده شده، به برده‫ی حلقه بگوش هوا و هوس شهوترانان بدل گشته است...
این چیزی است که اهریمنان ماده پرست، و خودخواهان شهوتران، و البته در کنارشان احمقان و ابلهان ساده لوح می‫خواهند برای جامعه‫های سنتی ما به ارمغان آوردند!..
قدرت و تداوم کیان خانواده به درجه استحکام روابط شوهر و همسر، و فرزندان و پدران و مادران، و سایر خویشاوندان وابسته است. و پیامبر خدا (صلی الله علیه وسلم) برای تداوم و استحکام بخشیدن به این روابط بهترین داروها و اکسیرهای مشکل گشا را بصورت عملی و تطبیقی ـ نه تئوری و شعار گونه ـ به جامعه بشریت ارزانی داشته. که در سایه آن بیماریهای اجتماعی چون انانیت و خودپرستی، پریشانی و اضطراب نفسی، عدم اطمینان و دلهره‫گی، غرور و یکه‫تازی، از جامعه برچیده خواهد شد.

•    پیامبر خدا (صلی الله علیه وسلم) با پدر و مادرشان..

تقدیر چنین قلم زد که رسول حق (صلی الله علیه وسلم) فرصت خدمت به پدر و مادرشان را نیابند.
پدر بزرگوارشان قبل از اینکه آنحضرت چشم بر این جهان بگشایند از این دنیا رخت بربسته بود. شاید او رفت تا فرزند برومندش گام اول خود را بر زمین محکم بگذارد، و تنها توکل و امیدش به خداوند عالمیان باشد. از روز اول در برابر سختیهای زندگی بجای: أبی أبی ـ پدرم .. پدرم ـ بگوید: ربی ... ربی... ـ پروردگارم .. پروردگارم ـ!
با این وجود آن مقام وفا، نام پدر بزرگوارشان ـ که هرگز او را ندیده بود ـ را بر یکی از فرزندانشان گذاشتند.
مادر مهربانشان را نیز در 6 سالگی از دست دادند. و از مهر و محبت او نیز محروم گشتند تا تنها تکیه گاهشان درگه حق باشد، و نباشد او را عزیزی جز خدای یکتا...
در یکی از سفرهایشان در راه مدینه چون به منطقه "ابواء" که مادر آن بزرگوار در آنجا دفن شده بود، پیامبر از  خدای خود اجازه خواست تا بر سر قبر مادرشان حضور یابند، خداوند بدو چنین اجازه‫ای داد، و آن حضرت بر قبر مادر اشکها ریخت!
آورده‫اند که در فتح مکه؛ پیرزنی کوژپشت، و مجاله شده‫ی زمانه، خدمت آنحضرت رسیدند. و خود را "حلیمه سعدیه" معرفی کردند. ـ زنی که در کودکی بعنوان دایه پیامبر خدا را شیر داده بود ـ .
آیه‫ی وفا (صلی الله علیه وسلم) بناگاه از جا برخواسته عبای خویش را بر زمین پهن کرد، و آن پیرزن را به آغوش گرفته، ساعتها با او نشست، و حرفها و لبخندها زد.. و به یارانش که او را بشدت نیاز داشتند، می‫گفت: مرا با مادرم تنها بگذارید...
این آیه‫ی وفا (علیه الصلاة و السلام) آیاتی از جانب خداوند در این باره برای ما تلاوت کردند، که هر یک از آنها مدرسه‫ای است و مکتبی انسان پرور و جامعه ساز:
خداوند ذی الجلال می‫فرمایند: «‏‏ وَقَضَى رَبُّكَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَاناً إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِندَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلاَهُمَا فَلاَ تَقُل لَّهُمَا أُفٍّ وَلاَ تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلاً كَرِيماً ‏* وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُل رَّبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيراً ‏».( سوره إسراء آيه  23و24).
{‏( اي انسان ! ) پروردگارت فرمان داده است كه جز او را نپرستيد ، و به پدر و مادر نيكي كنيد ( و با آنان نيكو رفتار نمائيد ) . هرگاه يكي از آن دو ، و يا هر دوي ايشان نزد تو به سن پيري برسند ،  ( كمترين اهانتي بديشان مكن و حتي سبكترين تعبير نامؤدّبانه همچون ) اُف به آنان مگو !  ( و بر سر ايشان فرياد مزن ) و آنان را از پيش خود مران و با سخنان محترمانه با آن دو سخن بگو *  و بال تواضعِ مهرباني را برايشان فرود آور ( و در برابرشان كاملاً فروتن باش ، و براي آنان دست دعا به درگاه خدا بردار ) و بگو : پروردگارا !  ( اينك كه ضعيف و جز تو پناهي ندارند ) بديشان مرحمت فرما ، همان گونه كه آنان در كوچكي ( به ضعف و كودكي من رحم كردند و ) مرا تربيت و بزرگ نمودند}.
و در آیه‫ی دیگر می‫خوانیم:« وَاعْبُدُواْ اللّهَ وَلاَ تُشْرِكُواْ بِهِ شَيْئاً وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَاناً وَبِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالجَنبِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ إِنَّ اللّهَ لاَ يُحِبُّ مَن كَانَ مُخْتَالاً فَخُوراً ‏». (سوره نساء آيه  36)
{‏( تنها ) خدا را عبادت كنيد و ( بس . و هيچ كس و ) هيچ چيزي را شريك او مكنيد . و نيكي كنيد به پدر و مادر ، خويشان ، يتيمان ، درماندگان و بيچارگان ، همسايگانِ خويشاوند ، همسايگانِ بيگانه ، همدمان ( در سفر و در حضر ، و همراهان و همكاران ) ، مسافران ( نيازمندي كه در شهر و مكان معيّني اقامت ندارند ) ، و بندگان و كنيزان . بيگمان خداوند كسي را دوست نمي‌دارد كه خودخواه و خودستا باشد}.